Het kapitalistisch gedrocht genaamd 'rusthuis'

'Vrijheid is alleen nog een recht voor wie jonger is dan 80' (Lybaert, 28 augustus 2020).

Roger Lybaert, een rusthuisbewoner die zijn gevoelens uit via een opiniestuk om een duidelijke en krachtige boodschap te delen met de wereld. Een opiniestuk over vrijheid die na lang strijden is verworven, om dan op latere leeftijd deze gewonnen vrijheid zonder tegenstribbelen terug af moeten geven. Ze zijn, zoals oude producten, out of date en worden het liefst verwijderd uit de maatschappij (Lybaert, 2020).

Het is toch wel een krachtige boodschap die binnenkomt, gevuld met sterke emoties die vooral negatief zijn van aard. Ik geloof dat meerdere rusthuisbewoners, zoals meneer Lybaert, zich afgewezen voelen door de maatschappij, als oud vuil gedumpt om plaats te maken voor het nieuwe. Het illustreert vooral het pervers effect van ons huidig economisch systeem, waar als je niet produceert, je eigenlijk geen of weinig waarde hebt en dus weggestopt moet worden.

Ik hoor verschillende, vooral gefrustreerde stemmen binnen mijn omgeving die ze zich uitlaten hoe de huidige coronamaatregelen deze groep mensen volledig afsluit van de samenleving, gedoemd om in de eenzaamheid weg te kwijnen. Uiteraard zeer begrijpelijk en natuurlijk ook terecht, daar kan geen twijfel over bestaan. Maar meestal blijft het hier ook bij. De mensen laten vooral zien dat ze kwaad zijn, dat er niets verandert, maar niemand (of toch weinigen) benoemen het probleem zoals het echt is of hebben geen idee hoe het ooit zover is kunnen komen. Corona en de daarbij horende maatregelen zijn niet het probleem, maar vooral een gevolg van de indeling van onze maatschappij. Welke rol hebben wij als deelnemer van deze samenleving? En waarom zijn rusthuizen een ‘kapitalistisch gedrocht’ zoals in de titel beschreven? In deze blog probeer ik hier een antwoord op te geven zodat jullie als lezers meer inzicht kunnen verkrijgen over deze maatschappelijke kwestie en waarom meneer Lybaert samen met zoveel andere rusthuisbewoners dit triestig lot noodgedwongen moeten ondergaan.

Doel?

Een interessante vraag die we ons kunnen stellen is ‘welk doel hebben rusthuizen binnen onze maatschappij’?

Een rusthuis is vooral een praktisch idee, een plaats/instelling waar mensen op een oudere leeftijd kunnen (samen)leven met anderen en waar er voor hun gezorgd wordt. In de meeste gevallen is dit omdat ze zelf niet meer in staat zijn om voor zichzelf te zorgen en dus afhankelijk zijn van anderen om deze zorg op zich te nemen. Vroeger nam het kerngezin, de kinderen van de ouder(s), deze taak op zich. Het was ondenkbaar om je ouders “weg te steken” en eerder vanzelfsprekend om je ouders binnen het gezin te laten wonen. Wat is er veranderd?

Onze samenleving evolueert en is constant in beweging. Ons veeleisend economisch systeem verwacht dat we steeds meer produceren, efficiënter gaan werken. Om dit te bekomen moet iedereen zijn steentje bijdragen, we moeten allemaal werken en liefst zo veel mogelijk ook. Wie niet werkt, hoort er niet bij en wordt gezien als een “profiteur van ons gulle systeem”. Denk maar eens aan de stereotypen rond werklozen, huisouders, mensen op de ziektekas, jongeren en in minder uitgesproken mate gepensioneerden. Stuk voor stuk inefficiënt en niet-productief, menselijke grondstoffen die weinig tot niets opbrengen.
Daarnaast zijn er ook verschillende standaarden waar we aan moeten voldoen: het perfecte leven leiden zoals op sociale media, geld verdienen en constant investeren, volop actief zijn, levenslang leren… Consumeren, consumeren, consumeren tot we erbij neervallen is de boodschap. We zitten met een oneindige honger die maar niet wordt gestild, en zorgen voor de ouderen draagt niets tot weinig bij tenzij het systeem hier iets aan verdient. Deze evolutie laat vooral zien dat onze economie door de jaren heen steeds meer tijd en energie van ons opslorpt, kostbare tijd die de oudere generatie niet meer waard is volgens de maatschappij.

Rusthuis als geldmachine

Natuurlijk zit er een hele markt achter het idee van een rusthuis. Voor de verzorging van deze mensen heb je namelijk arbeidskrachten nodig, op deze manier kan het systeem dus toch nog gebruik maken van deze ‘oudere menselijke grondstoffen’. In de realiteit uit zich dit vooral in privé-rusthuizen die, tot ergernis van de bevolking en de rusthuisbewoners, bijna onbetaalbaar zijn met bovendien een gebrek aan kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning. Denk maar aan rusthuisbewoners die om 15.00 uur al in bed worden gelegd omdat de verzorger geen tijd voor hen heeft, maaltijden die nergens op trekken, een drastisch tekort aan verzorgingspersoneel die meestal ook nog eens uitgebuit en onderbetaald worden, de pensioenen die bijlange niet voldoende zijn om deze kosten te betalen, etc. Kortom, voorbeelden en nieuwsberichten zijn er genoeg die deze problemen blootleggen, maar ze worden zelden benoemd zoals het echt is: een gedrocht die voortkomt uit het kapitalistisch systeem.

De coronamaatregelen zijn hier de kersen op de taart. Om de oudere generatie te beschermen tegen dit virus (over de oorsprong kan er eventueel ook nog verwezen worden naar het kapitalisme) worden ze als het ware opgesloten tussen vier muren. Voor rusthuisbewoners is dit, naast de bovengenoemde problemen, zeer erg en voor velen zijn de genomen maatregelen buiten proportie. Hoewel deze maatregelen bedoeld zijn om de mensen te beschermen, laten ze vooral zien hoe het systeem naar hun kijkt. Ze zijn, zoals meneer Lybaert het zegt, out of date. Corona, en de genomen maatregelen, illustreren hoe wij als maatschappij de oudere generaties de afgelopen jaren hebben behandeld, hoe de economie in zijn jacht naar winst ons heeft gescheiden van elkaar.

Hij-die-niet-genoemd-mag-worden

Uiteraard kan er nog zoveel meer gezegd worden over dit onderwerp en zijn de meningen sterk verdeeld. Samenzweringstheoretici zijn van mening dat dit virus de bevolking moet uitdunnen, economische critici roepen om versoepeling om de economie te redden, rusthuisbewoners uiten hun frustraties en onmacht bij hun verloren vrijheid, de lijst gaat zo maar door. Wie heeft het bij het rechte eind? Wat is het juiste om te doen? Ik stel voor dat we, als kritische denkers, toch vooral op zoek moeten gaan naar de kern van het probleem, naar wat er uiteindelijk voor heeft gezorgd dat we hier staan.

‘Hij-die-niet-genoemd-mag-worden’, slechts weinigen durven hem te benoemen, maar ik spreek het bij zijn naam: kapitalisme. Het concept ‘rusthuis’ is slechts één van diens gedrochten, welke kunnen jullie nog bedenken?

 

Bron

Lybaert, R. (28 augustus 2020). Hartenkreet van een rusthuisbewoner: ‘Vrijheid is alleen nog een recht voor wie jonger is dan 80’. [Opiniestuk]. Knack. Geraadpleegd op 12 november 2020, via https://www.knack.be/nieuws/belgie/hartenkreet-van-een-rusthuisbewoner-vrijheid-is-alleen-nog-een-recht-voor-wie-jonger-is-dan-80/article-opinion-1634343.html?cookie_check=1605175494