Wordt extreem gedrag steeds meer de norm in onze samenleving?

De afgelopen dagen, weken en zelfs jaren blijven gevaarlijke signalen zich aantonen. Geweld wordt steeds meer goedgepraat, rechten worden collectief geschonden, extreme (racistische) uitspraken komen steeds vaker voor,… en de lijst kan zo verder blijven gaan. Het lijkt er steeds meer op dat we extreem, abnormaal gedrag als normaal gaan beschouwen. Een gevaarlijk milieu wordt zo gecreëerd, en we dreigen onze fundamentele rechten te verliezen als we dit langer laten doorgaan.

Vandaag neem ik de tijd om het recente politieoptreden uit Roeselare wat dieper uit te spitten en een verklaring te vinden hoe dit zo breed gedragen wordt binnen de maatschappij.

Agressief gedrag in Roeselare, onprofessioneel gedrag?

Ik begin hiermee: dit is geen oproep om de politie in een slecht daglicht te plaatsen. Het gaat hier om een individueel geval (hoewel dit steeds meer en meer voor lijkt te komen bij meerdere individuen).

Online circuleren beelden van een politie-interventie in Roeselare. Franky (de betrokkene) weigerde zijn pas te laten zien, en schold de huid vol tegen de agent, die op zijn beurt Franky met pepperspray ten aanval ging, hem duwde en de grond tegenwerkte. Op geen enkel moment gaf Franky aanzet tot fysiek geweld, noch leek hij een bedreiging te zijn voor zichzelf, anderen of de politieagent. De betrokken korpschef sprak zich hier al over uit in Het Nieuwsblad ‘dat het echter niet de bedoeling is op een dergelijke manier op te treden’. Verder onderzoek volgt, maar dit is al een duidelijk signaal dat er hier sprake is van onprofessioneel gedrag.

In principe zou de kous hiermee klaar moeten zijn, en zou ik mijn tijd hier niet in moeten steken om een punt te maken. Maar het lijkt erop dat we er een sport van hebben gemaakt om agressief gedrag en geweld goed te praten alsof het de normaalste zaak is van de wereld. Memes worden de wereld ingestuurd met ‘wees niet zoals Franky’, tot politieke propaganda met de oproep om ‘op te komen voor onze politie’. Ook in andere situaties zien we dit terugkomen, en worden haatberichten bij de vleet verstuurd en geliket.

Wat is er aan de hand? 

Een goeie vraag, want wat is er nu eigenlijk aan de hand? We zien steeds meer extreem gedrag in onze samenleving en iedereen kijkt er gewoon naar en doet niets. Integendeel, we juichen het zelfs toe, liefst met een zak popcorn alsof we naar een film aan het kijken zijn. Maar dit is de realiteit beste mensen. Zulk extreem gedrag van deze politieagent is ongehoord en onprofessioneel, knoop dat goed in jullie oren. Het zijn individuen zoals deze die de politie een slechte naam geven, niet het publiek die aan ‘police-shaming’ doet. De goede en voorbeeldige politieagenten lijden net door het slechte gedrag van zulke individuen, maar wij kijken de andere kant op.

Maar opnieuw, wat is er aan de hand? Ik kan meerdere mogelijkheden hiervoor bedenken, ik som er hier twee voor jullie op.

Gebrek aan sociale controle on- en offline

Voor degenen die niet bekend zijn met de term ‘sociale controle’, het is eigenlijk een vrij simpel concept. In de samenleving zijn er geschreven en ongeschreven regels. We worden geacht deze te volgen, maar soms gebeurt het weleens dat iemand de regels overtreedt. Zodra we deze persoon erover aanspreken en hem/haar wijzen op dit gedrag, oefenen we sociale controle uit, met als doel deze persoon terug de regels te laten volgen. Een actueel voorbeeld is iemand aanspreken in de winkel die geen mondmasker draagt.
Oef, maar de gedachte om iemand anders aan te spreken over zijn/haar “foutief” gedrag is geen gemakkelijke opdracht de dag van vandaag. Nochtans was dit vroeger geen probleem, en keek onze omgeving er strenger op toe dat we ons gedroegen zoals het hoort. Het lijkt erop dat we dus minder aan sociale controle doen in real life, gewoon uit onzekerheid en angst voor de reactie van de ander. We schikken ons dan liever om geen problemen te krijgen.

Online is dit nog veel erger. Hoewel de fysieke drempel nu is weggenomen, blijft het toch moeilijk om elkaar aan te spreken als we vinden dat de ander slecht gedrag vertoont. Nochtans zit je veilig en wel achter je scherm, maar dit geldt ook voor de ander die je wil aanspreken. En aangezien het fysiek contact ontbreekt, wordt het moeilijker om ons gedrag juist af te stellen. De onzekerheid waar we mee rondlopen verhindert ons opnieuw om hier iets van te zeggen, en dus negeren we het in de meeste gevallen gewoon. Als sociale wezens volgen we ook andermans gedrag, dus hoe meer mensen agressief gedrag online toejuichen des te meer we hierin zullen meegaan.

Politieke invloed

Het zou je verbazen hoe sterk ons gedrag wordt beïnvloedt door de politiek. Vooral dankzij social media kunnen politici snel berichten de wereld insturen met de bedoeling om ons aan te spreken en ons gedrag te sturen. Hoewel dit volkomen normaal is, schuilt er hier vaak een zeer giftige adder onder het gras. Geen enkele uitspraak is neutraal en is dus gekleurd. Dit wordt gevaarlijk wanneer men bewust boodschappen de wereld instuurt met de bedoeling om extreem gedrag goed te praten of te verspreiden onder de bevolking. Gaande van (verborgen) racistische uitspraken, tot het opzetten van de bevolking tegen elkaar door ‘stop de aanval tegen de politie’ slogans te gebruiken. Niet alleen wordt er zo verdeeldheid gecreëerd, maar we leren op deze manier dat we ons zo ook mogen gedragen, dat je ofwel voor of tegen bent. Dit proces verloopt vaak onbewust, tot op het punt dat wat we vroeger als extreem zouden beschouwen, nu doodnormaal is geworden. Sociale controle uitvoeren wordt in dit milieu moeilijker en moeilijker, en gaat vaak gepaard met brutale opmerkingen en commentaar. Respect online is een zeldzaam fenomeen.

Nochtans is het de bedoeling dat politici het juiste voorbeeld geven, en een duidelijk standpunt innemen wanneer er zich iets voordoet wat hun aandacht vereist. Politici moeten ons geruststellen, zoveel mogelijk objectief te werk gaan, de bevolking zoveel mogelijk met elkaar verbinden, en het gerecht zijn werk laten doen. Als boodschap aan onze politici van deze democratische burger: gedraag jullie naargelang jullie functie alsjeblieft!

Het is niet normaal…

Wanneer een kind of een jongere sterft bij een controle, een terrorist (wit, gekleurd, religieus,...) een aanslag pleegt, een politieagent onnodig geweld gebruikt, om dit toe te juichen en goed te praten. Ik verwacht van onze politici om hier een duidelijk standpunt over in te nemen, en niet zomaar mee te gaan met dit gestoord gedrag om aan populariteit te winnen! Het feit dat zelfs verschillende "linkse" politici zich hier schuldig aan maken, maakt me misselijk en beschaamd in hun plaats.

Onze mensenrechten zijn universeel, dus voor iedereen, en moeten ten alle tijden gerespecteerd blijven. Van ons gerechtssysteem verwacht ik dat ze correct en fatsoenlijk handelen, en dat het beleid luistert naar hun noden en behoeften (want ook hier loopt het sterk mis).